ورم ملتحمه یا چشم صورتی یک بیماری چشمی است که باعث می‌شود چشم‌ها صورتی و تحریک شوند. این بیماری در اثر احتقان عروق خونی موجود در چشم ایجاد می‌شود و به التهاب ملتحمه اشاره دارد، بافت شفاف نازکی که سطح داخلی پلک‌ها و سطح خارجی صلبیه (بخش سفید چشم) را می‌پوشاند. باکتری‌ها، ویروس‌ها و آلرژن‌ها می‌توانند باعث قرمزی چشم شوند. علائم این بیماری اغلب بدون درمان برطرف می‌شود اما برخی روش‌های درمانی می‌توانند به کاهش آنها کمک کنند.
چشم صورتی معمولاً زمانی بهتر می‌شود که علت آن رفع شده باشد، به این معنی که عفونت از بین رفته یا واکنش آلرژیک متوقف شده است. در این بین، کمپرس‌های خنک، بهداشت مناسب چشم، قطره‌های چشمی و داروهای بدون نسخه (OTC) به کاهش ناراحتی کمک می‌کنند.
ورم ملتحمه می‌تواند به دلیل عوامل عفونی و غیر عفونی ایجاد شود و التهاب ناشی از آن ممکن است بیش از حد حاد یا مزمن باشد.
انواع ورم ملتحمه
چشم صورتی می‌تواند ویروسی، باکتریایی، آلرژیک یا بهاری باشد.
1- ورم ملتحمه ویروسی
شایع‌ترین علت ملتحمه عفونی ویروس‌ها هستند. این وضعیت معمولاً از طریق تماس دست و چشم منتقل می‌شود. این ورم معمولا با درگیری یک چشم شروع شده و ممکن است چشم دیگر را نیز درگیر کند. علائم آن شامل ریزش اشک شدید، ترشحات آبکی و قرمزی چشم هستند. بسته به نوع، عفونت می‌تواند به راحتی در مکان‌های عمومی گسترش پیدا کند.
2- ورم ملتحمه باکتریایی
عفونت باکتریایی در چشم باعث ورم ملتحمه شده و چشم دچار قرمزی، درد و چسبیدن پلک‌ها به هم می‌شود. این بیماری مسری است و به طور کلی هر دو چشم را به طور همزمان درگیر می‌کند. استفاده از لنزهای تماسی شما را مستعد ابتلا به باکتری‌های گرم منفی می‌کند که باعث ورم ملتحمه می‌شوند.
3- ملتحمه آلرژیک
ورم ملتحمه آلرژیک هر دو چشم را درگیر می‌کند و پاسخی به یک ماده آلرژیک مانند گرده است. بدن در پاسخ به آلرژن‌ها، نوعی آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین E (IgE) تولید می‌کند. این آنتی بادی سلول‌های خاصی به نام ماست سل‌ها را در پوشش مخاطی چشم و راه‌های هوایی تحریک می‌کند تا مواد التهابی از جمله هیستامین‌ها را آزاد کند. ترشح هیستامین در بدن می‌تواند برخی علائم و نشانه‌های آلرژی ایجاد کند، از جمله چشم‌های قرمز یا صورتی. اگر مبتلا به ملتحمه آلرژیک شوید، ممکن است خارش شدید، ریزش اشک، التهاب چشم‌ها و همچنین عطسه و ترشحات آبکی بینی را تجربه کنید. اکثر ورم ملتحمه آلرژیک را می‌توان با قطره‌های چشمی آلرژیک کنترل کرد.
4- کراتوکونژونکتیویت بهاری
ملتحمه مداوم در افراد مبتلا به آلرژی مزمن یا آسم به عنوان کراتوکونژونکتیویت بهاری شناخته می‌شود. این وضعیت در اثر واکنش به مواد آلرژی‌زا مانند گرده و شوره حیوانات خانگی ایجاد می‌شود، از طرفی در فصل بهار و تابستان رخ می‌دهد و به ویژه پسران و مردان جوان را مبتلا می‌کند.
علل ورم ملتحمه
ورم ملتحمه می‌تواند ناشی از عفونت باکتریایی یا ویروسی یا قرار گرفتن در معرض یک آلرژن باشد. عوامل رایج عبارتند از:
1- عوامل عفونی
- ویروس‌های خاص (که باعث سرماخوردگی می‌شوند)
- باکتری یا ویروس مسئول گلودرد، سینوزیت و عفونت گوش
- باکتری‌های عامل ایجاد بیماری‌های مقاربتی (STDs) مانند سوزاک و کلامیدیا
- باکتری‌ها یا ویروس‌های موجود در مدفوع (مدفوع و ادرار)
2- عوامل غیر عفونی (آلرژن/ محرک)
- گرده
- عوامل آلاینده مانند گرد و غبار، بخارات شیمیایی و دود
- کلر در استخرهای شنا
- مواد شیمیایی موجود در لوازم آرایشی
- لنزهای تماسی
- اجسام خارجی در چشم مانند مژه
- آمیب و انگل
- قارچ
علائم ورم ملتحمه
علائم رایج چشم صورتی عبارتند از:
- احساس وجود شن در چشم آسیب دیده
- قرمزی در چشم
- پارگی بیش از حد
- پلک‌های متورم
- خارش یا احساس سوزش در چشم
- حساسیت به نور
- خشکی
- آبریزش چشم
- پف چشم
- ایجاد پوسته روی پلک‌ها یا مژه‌ها
- تاری دید در برخی موارد
- آبریزش بینی و عطسه (التهاب ملتحمه آلرژیک)
- ترشحات رشته‌ای (ملتحمه آلرژیک)
- ترشحات شفاف و رقیق (ملتحمه ویروسی و آلرژیک)
- ترشحات سبز رنگ و غلیظ (ملتحمه باکتریایی)
این علائم معمولاً 24 تا 72 ساعت پس از عفونت ظاهر می‌شوند و ممکن است از چند روز تا 3 هفته ادامه داشته باشند.
انواع مختلف چشم صورتی ممکن است علائم دیگری داشته باشند:
1- تب فارنگوکانژونکتیوال
سندرمی که باعث ورم ملتحمه و فارنژیت شده و با تب و گلودرد همراه است.
2- ورم ملتحمه هموراژیک حاد
نوع نادری از ورم ملتحمه که بسیار مسری است و می‌تواند باعث اپیدمی‌های جهانی شود. علائم آن در ابتدا ناگهانی است.
3- کراتوکونژونکتیویت هرپتیک
نوعی چشم صورتی که در اثر عفونت با ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود و ممکن است تنها یک چشم را درگیر کند. علائم شامل ایجاد ضایعات تاول مانند روی پوست است.
4- سرخجه و سرخک
این ویروس‌ها ممکن است باعث ورم ملتحمه می‌شوند و معمولاً با تب، بثورات پوستی و سرفه همراه است.
راه‌های درمان ورم ملتحمه
روش‌های درمانی ورم ملتحمه به علت آن بستگی دارد.
ملتحمه باکتریایی
برای درمان عفونت باکتریایی می‌توان از قطره یا پماد آنتی بیوتیک چشمی استفاده کرد. علائم ممکن است 3-4 روز پس از درمان فروکش کند. برای جلوگیری از تشدید بیماری باید دوره مصرف آنتی بیوتیک‌ها را تکمیل کنید.
ورم ملتحمه ویروسی
برای چشم صورتی ویروسی آنتی بیوتیک تجویز نمی‌شود. عفونت ویروسی معمولاً پس از طی 2 تا 3 هفته به خودی خود برطرف می‌شود. کمپرس سرد یا قطره‌های اشک مصنوعی می‌توانند علائم را تسکین دهند. ممکن است پزشک برای کمک به کاهش التهاب در موارد شدید استروئیدهای موضعی تجویز کند. برای ورم ملتحمه ناشی از ویروس واریسلا زوستر یا ویروس هرپس سیمپلکس به استفاده از داروهای ضد ویروسی نیاز دارید. هدف این داروها به جای کوتاه کردن مدت عفونت، تسکین علائم است.
ملتحمه آلرژیک
برای درمان ورم ملتحمه آلرژیک باید از شر منبع آلرژی یا تحریک خلاص شوید مانند استفاده از عینک شنا برای جلوگیری از تحریک ناشی از کلر موجود در آب استخر و اجتناب از تماس با حیوانات در صورت حساسیت. البته قطره‌های چشمی بدون نسخه یا تجویزی هم ممکن است باعث آرامش شود. ممکن است پزشک در موارد شدید، قطره‌های چشمی حاوی آنتی هیستامین یا استروئید تجویز کند.
تشخیص ورم ملتحمه
روش‌های درمان چشم صورتی به علت اصلی آن بستگی دارد که در مرحله اول باید این بیماری به طور کامل تشخیص داده شود. در ابتدا پزشک سابقه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند، معاینه چشمی انجام می‌دهد و علائم را تجزیه و تحلیل می‌کند تا مقصر احتمالی را شناسایی کند.
ورم ملتحمه باکتریایی، ویروسی و آلرژیک علائم مختلفی همراه با قرمزی و تورم در چشم ایجاد می‌کند. این علائم به پزشک کمک می‌کند تا علت بالقوه را مشخص کند.
در بعضی مواقع این بیماری علائم متمایز کننده‌ای ندارد، در این صورت ممکن است برای تشخیص قطعی به آزمایشات بیشتری نیاز باشد.
ممکن است پزشک ترشحات چشم آلوده را برای آزمایشگاه جمع آوری کند. نتایج به تعیین علت ورم ملتحمه و ارائه درمان مناسب کمک می‌کند.
عوامل خطر برای کنژنکتیویت
چشم صورتی به ویژه در بین کودکان شایع است اما می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. عوامل زیر می‌توانند شما را بیشتر مستعد این وضعیت کنند:
- تماس نزدیک با افراد مبتلا به چشم صورتی عفونی
- قرار گرفتن در معرض محرک‌های محیطی یا شیمیایی
- استفاده از لنزهای تماسی مخصوصاً نگهداری نامناسب یا بهداشت نامناسب
- آلرژی‌های فصلی یا قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها
- به اشتراک گذاشتن ملحفه، حوله یا سایر اشیاء با افراد آلوده
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکوک به ورم ملتحمه هستید باید قبل از شدید شدن علائم تحت درمان قرار بگیرید، توصیه می‌شود با مشاهده اولین علامت تحریک یا قرمزی چشم، لنزهای تماسی خود را بردارید و به پزشک مراجعه کنید.
اگر ورم ملتحمه با موارد زیر همراه باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید:
- چشم درد
- تغییرات در بینایی
- عفونت گوش در کودکان خردسال
- تب
اگر تورم و قرمزی فراتر از ملتحمه باشد، به این معنی است که عفونت به نواحی اطراف سرایت کرده است و به درمان بیشتری نیاز دارید.
کلمه پایانی
ورم ملتحمه یا چشم صورتی، یک عفونت چشمی شایع در بین بزرگسالان و کودکان است که بسته به علت آن ممکن است مسری باشد یا نباشد.
رعایت بهداشت مناسب و انجام اقدامات احتیاطی بهترین راه برای جلوگیری از گسترش عفونت، هم در اطراف ملتحمه و هم به دیگران است. ورم ملتحمه یک بیماری نسبتاً غیر جدی است، اما باید با احتیاط رفتار کرد زیرا چشم‌ها ظریف‌ترین اندام‌های بدن هستند.
انتخاب درمان به علت و شدت مشکل بستگی دارد، اما یک چیز ثابت است: هر چه زودتر عفونت را درمان کنید، ناراحتی کمتری خواهید داشت.
منبع: pink eye
