اشک برای حفظ سلامت چشم‌ها ضروری است و بعنوان پاسخ طبیعی چشم به شی خارجی یا جهت لغزنده شدن سطح چشم تولید می‌شود. اشک نه تنها به مرطوب شدن چشم‌ها کمک می‌کند، بلکه وظیفه تمیز کردن و محافظت از چشم‌ها را نیز بر عهده دارد. با این حال، اگر چشمان شما بیش از مقدار طبیعی اشک تولید کند، اشک اضافی همیشه از گوشه چشم چکه می‌کند. این اشک اضافی از نظر پزشکی به عنوان آبریزش چشم (اپی فورا) شناخته می‌شود و می‌تواند دید شما را تار کند.
اپی فورا به طور کلی یک بیماری تحریک‌کننده اما بی‌ضرر است که خود به خود برطرف می‌شود، اما در برخی موارد، می‌تواند نشان دهنده یک بیماری جدی یا بیماری زمینه‌ای چشم باشد.
آبریزش چشم چقدر شایع است؟
اگرچه این شکل از ناراحتی چشمی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در بین موارد زیر شایع است:
- نوزادان
- کودکان زیر 2 سال
- بزرگسالان بالای 60 سال
انواع اشک
چشم‌ها دو نوع اشک تولید می‌کنند که هر کدام عملکرد مشخصی دارند.
1- اشک پایه
هر بار که پلک می‌زنید، اشک‌های پایه توسط غده اشکی یا لاکریمال روی پلک‌های شما ترشح می‌شوند. آنها قرنیه را مرطوب و تغذیه می‌کنند و لایه‌ای را روی سطح حساس چشم تشکیل می‌دهند تا از آن محافظت کند.
2- اشک رفلکس
اشک رفلکس توسط غدد اشکی چشم به عنوان یک واکنش دفاعی در برابر محرک‌های محیطی ترشح می‌شود که ممکن است یکپارچگی قرنیه را مختل کند. اين نوع اشک بطور غير ارادی و در پاسخ به مواد محرک چشم نظير ذرات خارجی، گردوغبار، آلرژن‌ها، پاتوژن‌ها و مواد محرک ديگری همچون بخارات پياز، گاز اشک آور و افشانه فلفل ترشح می‌گردد.
غدد اشکی وقتی متوجه وجود چنین محرک‌هایی می‌شوند، بیش از حد فعال می‌شوند و مقدار بیشتری اشک رفلکس نسبت به اشک پایه ترشح می‌کنند که منجر به پارگی بیش از حد می‌شود. این اشک‌های رفلکس حاوی دوز سنگینی از آنتی بادی‌ها برای مبارزه با عوامل بیماری‌زا هستند.
علل آبریزش چشم
آبریزش چشم معمولاً نشانه‌ای از برخی بیماری‌ها هستند، نه اینکه به خودی خود یک مسئله پزشکی باشند. این شرایط عبارتند از:
1- مسدود شدن مجاری اشک
هنگامی که مجاری اشک به دلیل عفونت و التهاب مسدود می‌شود، نتیجه آن تولید بیش از حد اشک است.
2- خشکی چشم
از آنجایی که خشکی چشم به طور فزاینده‌ای مستعد تحریک است، واکنش طبیعی بدن تولید اشک بیش از حد برای روان کردن چشم‌ها و کاهش ناراحتی‌های چشمی است. این تحریک بیش از حد غدد اشکی اغلب منجر به اشک‌های بیشتری از چشم‌ها می‌شود که منجر به آبریزش چشم می‌شود. علاوه بر این، جراحی‌هایی مانند جراحی آب مروارید یا جراحی لیزیک می‌تواند باعث تشدید یا حتی خشکی چشم شود.
3- شرایط آب و هوایی
گاهی اوقات، تولید اشک بیش از حد زمانی اتفاق می‌افتد که در معرض هوای سرد یا باد قرار می‌گیرید.
4- اجسام خارجی
ساییدگی قرنیه یا پارگی ناشی از ورود جسم خارجی به چشم، صدمات چشمی، سوختگی، وجود مواد شیمیایی در چشم، رویش مژه درون چشم و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار می‌تواند منجر به آبریزش بیش از حد چشم شود.
5- عوامل محیطی
مواد شیمیایی محیطی موجود در هوا یا باد می‌تواند قرنیه را تحریک کرده و باعث تورم چشم شود.
6- داروها
آبریزش چشم همچنین می‌تواند از عوارض جانبی برخی داروها مانند اپی نفرین، قطره‌های چشمی یا داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی باشد.
7- شرایط پزشکی
اپی فورا می‌تواند محصول جانبی برخی اختلالات پزشکی مانند زخم قرنیه، ورم ملتحمه، کراتیت باکتریایی، سینوزیت مزمن، اختلالات تیروئید و بلفاریت (تورم در امتداد لبه پلک) هم باشد.
8- آلرژی
آلرژی به گرد و غبار، شوره یا کپک می‌تواند غدد اشکی را بسیار فعال کند و در نتیجه باعث آب ریزش بیش از حد چشم‌ها شود.
9- حساسیت به نور
قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید یا نورهای داخلی می‌تواند چشمان شما را سرشار از اشک کند.
10- خستگی چشم
خیره شدن به صفحه‌های LED برای ساعت‌های طولانی، خواندن آثار ظریف، استفاده از عینک یا لنزهای کم مصرف و کم‌خوابی می‌تواند چشمان شما را به طور فزاینده‌ای سنگین، خسته و مستعد آبریزش کند.
11- اکتروپیون
اکتروپیون به یک وضعیت چشمی اشاره دارد که در آن پلک پایین افتاده و به سمت بیرون می‌چرخد و از کره چشم دور می‌شود. از آنجایی که لبه پلک به سمت داخل می‌چرخد، سطح داخلی چشم آشکار می‌شود و اشک نمی‌تواند به نقطه‌ای عبور کند که در گوشه چشم قرار دارد.
12- انتروپیون
برگشتن لبه پلکها به داخل (به طرف کره چشم) انتروپيون ناميده می‌شود. در اين حالت مژه‌ها به سطح کره چشم (قرنيه) ساييده می‌شوند، نتیجه این سایش تحریک، آبریزش و ناراحتی چشم است.
علائم آبریزش چشم
آبریزش چشم معمولاً با علائم زیر همراه است:
- چشم‌ها به طور فزاینده‌ای تحریک و حتی قرمز می‌شوند.
- پلکها متورم می‌شوند.
- ممکن است احساس سوزش در چشم داشته باشید.
- چشم‌ها شروع به خارش می‌کنند.
- ممکن است دچار عطسه‌های مکرر شوید.
- چشم‌ها به طور فزاینده‌ای به نور حساس می‌شوند.
- اگر این عارضه بر اثر نوعی ضربه یا جراحت چشمی ایجاد شود، چشم‌ها می‌تواند دردناک باشد.
- ممکن است چشم‌ها به شدت خسته، سنگین و دردناک باشد.
- ممکن است دید شما تار شود.
- همچنین ممکن است متوجه افزایش ترشحات چشم شوید.
چگونه آبریزش چشم را درمان کنیم؟
درمان آبریزش چشم به علت اصلی آن بستگی دارد. در بیشتر موارد پارگی بیش از حد مدت کوتاهی طول می‌کشد، اما اگر به دلیل التهاب ملتحمه آلرژیک ایجاد شود، این وضعیت می‌تواند برای مدت طولانی ادامه پیدا کند.
متداول‌ترین راهکارهای درمانی برای جلوگیری از آبریزش چشم شامل موارد زیر است:
1- قطره چشم
اگر ریزش بیش از حد اشک ناشی از خشکی چشم باشد، می‌توانید از قطره‌های چشمی OTC برای روان کردن سطح چشم استفاده کنید. در موارد شدید، پزشک ممکن برای افزایش تولید اشک قطره‌های چشمی قوی تجویز کند.
2- دارو
اگر پزشک عفونت چشمی تشخیص دهد، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند و در صورتی که این بیماری در اثر حساسیت یا پاسخ التهابی ایجاد شود، آنتی هیستامین تجویز می‌شود.
3- انسداد مجرای اشکی
پزشک ممکن است یک یا هر دو مجاری اشک را مسدود کند (درن). این جراحی به حفظ اشک‌های تولید شده توسط غدد کمک می‌کند.
4- جراحی
اگر علت آبریزش چشم، انسداد مجرای اشک باشد، پزشک ممکن است از روش داکریوسیستورینوستومی (DCR) استفاده کند. این روش بازگرداندن تخلیه اشک به وسیله جلوگیری از انسداد مجرای اشکی از طریق ایجاد یک روزنه استخوانی است که اجازه ارتباط را بین کیسه اشکی و حفره بینی می‌دهد. این کار می‌تواند با استفاده از روش‌های اندونازال (endonasal) یا اکسترنال انجام شود.
تشخیص آبریزش چشم
برای تعیین علت اصلی آب ریزش چشم پزشک ابتدا سابقه بیمار را بررسی و سپس چشمان او را معاینه می‌کند. در صورتی که نتایج معاینه قطعی نباشد، ممکن است پزشک برای آزمایشات بیشتر شما را به متخصص ارجاع دهد.
چشم پزشک با قرار دادن یک پروب کوچک در دهانه مجرای اشک (که در گوشه داخلی چشم به نام پونکتوم قرار دارد) هرگونه انسداد در مجرای اشک را بررسی می‌کند این وضعیت کانالیکولوس نامیده می‌شود.
اشکی که در چشم‌ها ایجاد می‌شود از کانال عبور می‌کند تا به کیسه اشک برسد. پزشک ممکن است چشم‌ها را با مایع شستشو دهد تا ببیند آیا به خوبی از طریق کانال به داخل بینی تخلیه می‌شود یا خیر.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به ندرت آب ریزش بیش از حد چشم‌ها یک وضعیت اورژانسی خواهد بود و معمولا بدون نیاز به مداخله پزشکی بهبود می‌یابد. با این حال، اگر با وجود استفاده از داروهای‌اولیه OTC به مدت 4 هفته، چشم‌ها همچنان دچار این وضعیت بودند بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
در صورت بروز یکی از موارد زیر:
- سوزش یا آبریزش چشم‌ها پس از ورود مواد شیمیایی به چشم
- ترشح یا درد با پارگی
- درد شدید چشم
- بروز علائم خونریزی
- زخمی شدن چشم ها
- تار شدن دائمی دید
- از دست دادن کامل یا جزئی بینایی
نتیجه:
آبریزش چشم می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، به همین دلیل برای تشخیص علت اصلی باید به پزشک مراجعه کرد.
سپس پزشک درمان مناسب را توصیه می‌کند. در بیشتر موارد، روند بهبودی با درمان‌های کم‌خطر مانند کمپرس گرم/سرد و اشک مصنوعی آغاز می‌شود و اگر این درمان‌ها کمک کننده نباشد، به آرامی درمان‌ها را اضافه می‌کنند.
پزشک ممکن است اسکراب پلک را با استفاده از شامپو یا صابون ملایم که برای چشم‌ها بی خطر است، قطره‌های چشمی آنتی هیستامین یا چیز دیگری پیشنهاد کند. در صورت تداوم ریزش به چشم پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است برای درمان علت زمینه‌ای به تجویز دارو یا جراحی نیاز داشته باشید.
منبع: watery eyes
